Ο λόγος

Εν κατακλείδι: ο Κινιάρ μας λέει ένα παραμύθι. Ένα παραμύθι που δεν έχει απαραίτητα καλό ή κακό τέλος. Η συμπύκνωση και η οικονομία του λόγου του, η απλότητα της γραφής του παραπέμπει στις ιστορίες που κάποτε έλεγαν στα παιδιά. Και όπως οι ιστορίες αυτές είχαν πάντα κάτι το υπερφυσικό ή το φανταστικό, έτσι και εδώ, ο Κινιάρ αντικαθιστά το φανταστικό με το παράδοξο. Οι απίθανες συμπτώσεις που ανέφερα στην αρχή: κορυφαία το ότι ο Πόρκιος πεθαίνει την ίδια χρονιά που γεννιέται ο Χριστός. Εκείνη τη χρονιά μάλιστα βλέπει έναν τρομακτικό εφιάλτη: ότι σκοτώνεται ο γιος του στη μάχη. Αλλά ο Πόρκιος δεν έκανε ποτέ γιο. Γιατί αυτό το φρικτό όραμα του πολέμου;

«Η νοσταλγία για βαρβαρότητα είναι η τελευταία λέξη κάθε πολιτισμού», έλεγε ένας άλλος σύγχρονος παραδοξολόγος, ο Εμίλ Σιοράν. Και πράγματι: σε αυτό το σύντομο παραμύθι που μοιάζει με φιλοσοφική πραγματεία, ο Κινιάρ αναφέρει ανοιχτά την «ελάχιστα πειστική διάκριση μεταξύ πολιτισμού και μη-πολιτισμού». Αναφερόμενος μάλιστα στις παγκόσμιες σφαγές του 1914-18 και 1940-45, πατώντας πάνω στο παράδειγμα του Πόρκιου, εκφράζει την άποψη ότι οι πόλεμοι αυτοί εξάλειψαν κάθε δυνατότητα αντιπαράθεσης του ορθολογισμού με τη φονική αταξία. Αυτό βέβαια είναι κάτι που το βλέπουμε να συμβαίνει, να επαναλαμβάνεται μάλλον, και στις μέρες μας: ποιες αξίες αντιπρότεινε ο φωτισμένος δυτικός πολιτισμός στο σκοταδισμό του μουσουλμανικού φονταμενταλισμού ή έστω, στην προσωπολατρική δικτατορία ενός μουσουλμανικού κράτους, σαν αυτό του Σαντάμ; Τα όπλα και πάλι; Ή τις φωτογραφίες από τις φυλακές Αμπού Γκράιμπ της Βαγδάτης; Τα όρια αλλοιώνονται και οι σκοτεινές αρχέγονες δυνάμεις συνεχίζουν να αποτελούν το θεμέλιο, ή απλώς, ένα συστατικό αυτών των θεμελίων, του πολιτισμού. Ο Πόρκιος θα χαμογελούσε ειρωνικά χωρίς να ξαφνιαστεί καθόλου.

Να σημαίνει κάτι άραγε ο θάνατος του Πόρκιου ενώ γεννιέται ο Χριστός; Θετικό ή αρνητικό; Το ερώτημα μένει ανοιχτό σε διάφορες απαντήσεις. Ίσως να είναι απλώς ένα παράδοξο που δεν επιδέχεται κρίσεις ηθικές ή άλλες. Το μόνο βέβαιο είναι ότι πεθαίνοντας αυτός ο ρήτορας, ο υπηρέτης του Λόγου, ασχέτως αν παραδοξολόγησε αρκετά, έδωσε, τρόπον τινά, τη θέση του στην ενσάρκωση του Λόγου του Θεού. Ότι μια άλλη εποχή ανέτειλε είναι επίσης βέβαιο. Αλλά μήπως το νέο είναι απλώς το παλιό με άλλη φορεσιά; Είπαμε: οι οριστικές απαντήσεις δεν έχουν θέση εδώ. Οι ερωτήσεις είναι πάντα πιο εύστοχες από κάθε είδους απάντηση. Αφήνουν το πεδίο ανοιχτό. Και το κείμενο του Κινιάρ είναι ένα τέτοιο ανοιχτό πεδίο πολλαπλών επιπέδων ανάγνωσης και ερμηνειών.

€7.42

Σε απόθεμα (επιπλέον μπορεί να ζητηθεί κατόπιν παραγγελίας)